Οικογενής Μεσογειακός Πυρετός (ΟΜΠ)
Ο οικογενής μεσογειακός πυρετός ειναι το δεύτερο πιο συχνό (μετά το PFAPA) σύνδρομο περιοδικού πυρετού. Προβάλλει με τακτικώς επαναλαμβανόμενα υποτροπιάζοντα επεισόδια πυρετού τα οποία συνοδεύονται απο κοιλιακά άλγη, αρθραλγίες, αρθρική διόγκωση και εξάνθημα. Συχνά διαπιστώνεται απεικονιστικά και πολυορογονίτιδα. Η νόσος κυρίως προσβάλλει ασθενείς με προέλευση απο τη Μέση Ανατολή και τις χώρες οι οποίες περιβάλλουν τη λεκάνη της Μεσογείου, όπως το Ισραήλ, η Τουρκία, το Μαρόκο, η Αλγερία, αλλά και η Ελλάδα και η Ιταλία. Το γονίδιο που ευθύνεται για την εκδήλωση του ΟΜΠ ανακαλύφθηκε το 1996. Έκτοτε εχουν περιγραφεί περισσότερες απο 70 μεταλλάξεις. Το γονίδιο ονομάζεται MFEV και το παθολογικό προϊόν της έκφρασης του είναι η πρωτεΐνη πυρίνη ή μαρενοστρίνη. Η ύπαρξη της παθολογικής πρωτεΐνης οδηγεί στην ανεξέλεγκτη εκδήλωση της φλεγμονής η οποία μπορεί να πυροδοτηθεί απο ποικίλους παράγοντες όπως το στρες, η έμμηνος ρύση, οι λοιμώξεις ή οι τραυματισμοί Τα επεισόδια ξεκινούν πριν την ηλικία των είκοσι ετών και στο 50% των ασθενών τα συμπτώματα ξεκινούν πριν την ηλικία των δέκα ετών. Ο ΟΜΠ κληρονομείται με τον αυτοσωμικό υπολειπόμενο τρόπο. Το βασικό σύμπτωμα ειναι τα υποτροπιάζοντα επεισόδια πυρετού τα οποία χαρακτηρίζονται απο σταθερή περιοδικότητα. Τα πυρετικά κύματα αγνίζουν τους 400C, δεν υφίονται με τα συνήθη αντιπυρετικά και λύονται απο μόνα τους. Η μέση διαρκεια των επεισοδίων ειναι 2-4 ημέρες. Τα συνοδά συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν απο ασθενή σε ασθενή και να μην εκδηλώνονται πανομοιότυπα σε κάθε επεισόδιο. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι το κοιλιακό και θωρακικό άλγος, οι αρθραλγίες και το ερυσιπελατοειδές εξάνθημα. Στους ασθενείς με μεσογειακό πυρετό χαρακτηριστική είναι η απουσία λεμφαδενικής διόγκωσης. Μεταξύ των επιεσοδίων οι ασθενείς ειναι σε άριστη κλινική κατάσταση .Η υποτροπιάζουσα φύση των επεισοδίων περιορίζει ωστόσο την κοινωνικότητα και τον τρόπο ζωής των παιδιών και της οικογένειας. Τα παδιά με υποτροπιαζοντα επιεσοδια φλεγμονών μπορεί μακροχρόνια να αναπτύξουν δευτεροπαθή αμυλοείδωση. Η μακροχρόνια εναπόθεση αμυλοειδους σε οργανα οπως η καρδία οι νεφροί ο θυρεοειδής και το εντερο προκαλλει τη σταδιακή μειωση της λειτουργίας τους. Ως θεραπεια πρώτης γραμμής χορηγειται κολχικίνη. Η ανταποκριση στην κολχικίνη αξιολογείται με βαση την υφεση των συμπτωμάτων και τη μειωση της συγκέντρωσης του αμυλοειδούς στον ορό. Σε βαρύτερες περιπτώσεις εχει δοκιμαστεί η χρηση ανοσοτροποποιητικών φαρμάκων ή βιολογικών παραγόντων (αντί-TNFα και αναστολείς της ιντερλευκίνης -1β).

TRAPS (Tumor Necrosis Factor Receptor Associated Periodic Syndrome) Σχετιζόμενο µε τον υποδοχέα του TNF περιοδικό σύνδρομο
Το σύνδρομο TRAPS αποτελεί μια διαταραχή γενετικής αιτιολογίας. Η νόσος οφείλεται σε μετάλλαξη του γονιδίου TNFRSF1A με αποτέλεσμα τη διαταραχή του εξωκυττάριου τμήματος του τύπου 1 υποδοχέα του TNF και κληρονομείται κατά το αυτοσωμικό επικρατούντα τρόπο. Εχουν περιγραφει περισσότερες απο 45 μεταλλάξεις του υποδοχέα. Παρόλο που αρχικά η νόσος είχε περιγράφει σε οικογένειες Κελτικής καταγωγής, μετά την περιγραφή του συνδρόμου και την αναγνώριση της μοριακής διαταραχής η κατανομή της νόσου εγινε πολύ ευρύτερη. Η αληθινή επίπτωση παραμένει άγνωστη. Οι κρίσεις αρχίζουν συνήθως από την παιδική ηλικία και διαρκούν από λίγες ήμερες έως εβδομάδες. .Σε αντίθεση με τα προαναφερθέντα σύνδρομα το TRAPS δεν χαρακτηρίζεται από σταθερή περιοδικότητα εμπύρετων επεισοδίων. Προεξέχον σύμπτωμα είναι ο πυρετός με συνοδό πολυορογονίτιδα, ασύμμετρη αρθρική διόγκωση, μυαλγίες και μεταναστευτικό επώδυνο ερύθημα. Χαρακτηριστικό του συνδρόμου TRAPS ειναι η προσβολή των οφθαλμών με επιπεφυκίτιδα και περικογχικό οίδημα. Ο κίνδυνος ανάπτυξης αμυλοείδωσης ανέρχεται στο 15-20%.Η συνήθης αγωγή πρώτης γραμμής περιλαμβάνει ΜΣΑΦ και κορτικοστεροειδή. Δυο βιολογικοί παράγοντες εχουν δείξει θετικά αποτελέσματα στον έλεγχο των κρίσεων και την πρόληψη των επιπλοκών: η ετανερσεπτη (ένας ανταγωνιστής του υποδοχέα TNFα) και το canakinumab (ένας εκλεκτικός υποδοχέας της ιντερλευκίνης-1β.)

Σχετιζόμενα με την κρυοπυρίνη περιοδικά σύνδρομα-(CAPS)
Αυτή η ομάδα διαταραχών, γνωστές ως κρυοπυρινοπάθειες, αποτελούνται από το οικογενές αυτοφλεγμονώδες σύνδρομο εκ ψύχους (FCAS), το σύνδρομο Muckle-Wells (MWS) και το Χρόνιο Φλεγμονώδες Νευρολογικό Δερματικό Αρθρικό (CINCA) Σύνδρομο. Τα τελευταία χρόνια έχουν ανιχνευθεί περισσότερες από 20 μεταλλάξεις του γονιδίου CIAS1, το οποίο κωδικοποιεί την κρυοπυρίνη, μεταλλάξεις οι οποίες ευθύνονται για αυτές τις τρεις διακριτές κλινικές οντότητες, οι οποίες κληρονομούνται κατά το αυτοσωμικό επικρατούντα τύπο. Οι ασθενείς με CINCA εμφανίζουν συμπτώματα απο τη γέννηση με προεξέχουσα τη χρόνια άσηπτη μηνιγγίτιδα, τον πυρετό και ένα χαρακτηριστικό δερματικό εξάνθημα. Με τη πάροδο των χρόνων εμφανίζουν και χαρακτηριστική παραμορφωτική αρθροπάθεια(πρώιμη οστεοποίηση της επιγονατίδας και των επιφύσεων των μακρών οστών με επακόλουθη οστική υπερτροφία) και νευροαισθητήρια βαρηκοΐα. Η ψυχοκοινωνική εξέλιξη και νοητική ανάπτυξη στα παιδιά αυτά ποικίλλει και εξαρτάται σημαντικά από την ταχύτητα της διάγνωσης και της έγκαιρης έναρξης κατάλληλης αγωγής. Στο σύνδρομο Muckle-Wells οι περισσότεροι ασθενείς εμφανίζουν συμπτώματα ήδη από τη βρεφική ηλικία. Αρχικά εμφανίζουν πυρετό, αρθραλγίες, κοιλιακά άλγη, κακουχία, επιπεφυκίτιδα και χαρακτηριστικό κνιδωτικό βλατιδώδες εξάνθημα. Προοδευτικά και αυτή η ομάδα ασθενών εμφανίζει νευροαισθητήρια βαρηκοΐα. Η πιθανότητα αναπτυξης συστηματικής αμυλοείδωσης αγγίζει το 30%. Το οικογενές αυτοφλεγμονώδες σύνδρομο εκ ψύχους εμφανίζεται κατά την παιδική εφηβική ηλικία αλλά και την ενήλικο ζωή. Οι ασθενείς με FCAS παρουσιάζουν φρίκια, πυρετό, κεφαλαλγία, αρθραλγίες και μη κνησμώδες εξάνθημα παρόμοιο με κνιδωτικό μετά από έκθεση σε κρύο. Παλαιοτέρα, φάρμακα εκλογής ήταν τα κορτικοστεροειδή τα οποία εχουν υποσκελιστεί από τη χρήση των βιολογικών παραγόντων. Από το 2010 οι εκλεκτικοί αναστολείς της ιντερλευκινης-1β αποτελούν τα εγκεκριμένα από όλους τους διεθνείς οργανισμούς φάρμακα πρώτης γραμμής για τη θεραπεία των CAPS.

Σύνδρομο υπερέκκρισης IgDμε περιοδικό πυρετό (HIDS)
Το σύνδρομο HIDS κληρονομείται κατά τον αυτοσωμικό υπολειπόμενο τρόπο και έχει αυξημένη επίπτωση σε πληθυσμούς βορειοευρωπαικής καταγωγής. Η νόσος οφείλεται σε μετάλλαξη του γονιδίου (MVK) που κωδικοποιεί το ένζυμο μεβαλονική κινάση. Το ένζυμο καταλύει τη μετατροπή του μεβαλονικού οξέος σε 5-φωσφομεβαλονικό οξύ και εμπλέκεται στη σύνθεση της χοληστερόλης, της βιταμίνης D, των χολικών οξέων και των στεροειδικών ορμονών. Παλαιοτέρα πιστεύαμε ότι η κλινική εικόνα του συνδρόμου οφείλεται στην υπερέκκριση IgD. Νεώτερα δεδομένα ωστόσο δείχνουν ότι η αυξημένη συγκέντρωση της ανοσοσφαιρίνης D αποτελεί τυχαίο εύρημα. Υπάρχουν αρκετοί ασθενείς με κλινική εικόνα του συνδρόμου και πιστοποιημένη μετάλλαξη του MVK στους οποίους τα επίπεδα της IgD είναι διαρκώς εντος φυσιολογικών ορίων. Το σύνδρομο οφείλεται είτε σε συσσώρευση μεβαλονικού οξέος είτε σε έλλειψη ισοπρενοειδών, τα οποία συντίθενται φυσιολογικά μέσω της ίδιας μεταβολικής οδού. Οι κρίσεις αρχίζουν συνήθως από τη βρεφική ηλικία και διαρκούν από 3 ήμερες έως 1 εβδομάδα. Η κλινική εικόνα χαρακτηρίζεται από επώδυνη τραχηλική λεμφαδενική διόγκωση, έντονα κοιλιακά άλγη, εμέτους και διάρροιες, άφθες, αρθραλγίες και διάχυτο κηλιδοβλατιδώδες εξάνθημα. Σπανίως αναπτύσσεται πλευριτική συλλογή ενώ δεν υπάρχουν αναφορές για ανάπτυξη αμυλοείδωσης. Η μέχρι τώρα θεραπευτική προσέγγιση του συνδρόμου περιοριζόταν στη χορήγηση αντιπυρετικών και στη συμπτωματική αγωγή. Πρόσφατες μελέτες, που αφορούν στη χορήγηση σιμβαστατίνης, βιολογικού παράγοντα αντί-TNFα ή αναστολέα ιντερλεύκινης-1β δείχνουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, το σύνδρομο αυτοπεριορίζεται μετά από κάποια ηλικία και επομένως η χρήση χρόνιας συστηματικής αγωγής πρέπει να περιορίζεται στις βαρύτερες περιπτώσεις.

Τόσο για τα παιδιά με αρθρίτιδα όσο και για τους γιατρούς που ασχολούνται με τη θεραπεία τους η εκπαίδευση του κοινού είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις . Οι πιο πολλοί άνθρωποι αλλά και πολλοί γιατροί αποτυγχάνουν να συνειδητοποιήσουν ότι η αρθρίτιδα στα παιδιά είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα . Πολλά παιδιά υποφέρουν για μήνες ή και χρόνια προτού τεθεί η διάγνωση της αρθρίτιδας και ξεκινήσει η ενδεδειγμένη θεραπεία . Αλλά το πρόβλημα δεν σταματά εδώ . Τα παιδιά με αρθρίτιδα συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα επειδή οι δάσκαλοι και οι συμμαθητές τους δεν πιστεύουν ότι μπορεί να πάσχουν από τη νόσο αυτή και δεν ξέρουν τι να περιμένουν από ένα παιδί με αρθρίτιδα ή δεν γνωρίζουν τίποτα για τη φύση της νόσου . Σαν αποτέλεσμα όταν το παιδί τελικώς διαγνωστεί με αρθρίτιδα στην οικογένεια μπορεί απλά να λεχθεί να το βάλουν σε αναπηρική καρέκλα γιατί ‘δεν μπορεί να γίνει τίποτα’ . Αυτό όμως είναι εντελώς εσφαλμένο .

Η αρθρίτιδα προσβάλει περίπου ένα από κάθε χίλια παιδιά κάθε χρόνο . Ευτυχώς οι περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις είναι ήπιας μορφής . Παρόλα αυτά περίπου ένα στα 10.000 παιδιά θα εμφανίσει πιο οξεία μορφή της αρθρίτιδας που δεν υποχωρεί εύκολα . Πολλά παιδιά εμφανίζουν αυτό που ονομάζεται οξεία αντιδραστική αρθρίτιδα η οποία εμφανίζεται σαν επακόλουθο λοίμωξης από ιούς ή βακτήρια . Η αρθρίτιδα αυτή είναι συχνά αρκετά έντονη για μια σύντομη χρονική περίοδο , αλλά συνήθως εξαφανίζεται μέσα σε λίγες εβδομάδες ή μήνες . Η νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα είναι ο πιο κοινός τύπος αρθρίτιδας ο οποίος επιμένει για μήνες ή και χρόνια κατά περίσταση.
Θεραπεία
Με την κατάλληλη θεραπεία η υγεία των παιδιών με όλες αυτές τις μορφές αρθρίτιδας θα βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου . Όντως η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών με αρθρίτιδα μεγαλώνουν και ζουν φυσιολογικές ζωές χωρίς σημαντικές δυσκολίες . Ακόμα και για σοβαρές περιπτώσεις με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, την κατάλληλη φυσιοθεραπεία και εργοθεραπεία και την κατάλληλη εγχείρηση αν αυτή κριθεί αναγκαία ουσιαστικά κανένα από αυτά δεν πρέπει να καθηλώνεται σε αναπηρική καρέκλα. Κάθε γιατρός μπορεί να εξιστορήσει περιπτώσεις παιδιών που έδειχναν σε πολύ άσχημη κατάσταση αλλά εξελίχθηκαν πολύ καλά και άλλων που έδειχναν σαν να μην είχαν τίποτα σοβαρό αλλά εξελίχθηκαν πολύ άσχημα , αλλά αυτές είναι σπάνιες περιπτώσεις . Μπορούμε να φροντίσουμε με εξαιρετικό τρόπο τα παιδιά με αρθρίτιδα . Σήμερα για πάνω από το 95 % των παιδιών με αρθρίτιδα δεν χρειαζόμαστε νέα φάρμακα ή θαυματουργικές παρεμβάσεις παρά μόνο τη σωστή εφαρμογή των γνώσεων και πόρων που ήδη διαθέτουμε . Όσο συντομότερα διαγνωστεί και τεθεί υπό τη σωστή αγωγή και φροντίδα το παιδί σας τόσο καλύτερα θα είναι τα αποτελέσματα .

Οι τρεις «πυλώνες»
Υπάρχουν τρία σημαντικά πράγματα που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας για κάθε παιδί ή έφηβο με αρθρίτιδα . Πρώτον είναι η σωστή αναγνώριση και διάγνωση της νόσου . Δεύτερον είναι η σωστή θεραπεία από έναν πεπειραμένο γιατρό με διεπιστημονική υποστήριξη στο πλευρό του από φυσικοθεραπευτές , εργοθεραπευτές και ορθοπεδικούς χειρούργους . Τρίτον είναι η σωστή εκπαίδευση του ασθενούς και της οικογενείας του . Οι άνθρωποι που πάσχουν από αρθρίτιδα δεν διαφέρουν από οποιοδήποτε άλλον άνθρωπο στον κόσμο . Όλοι έχουν την ανάγκη να μεγαλώσουν, να δουλέψουν, να παντρευτούν και να κάνουν οικογένεια . Μερικοί θα αντιμετωπίσουν κινητικές δυσκολίες . Πολλοί δεν θα μπορούν να εκτελέσουν μικρές εργασίες που θα διακρίνετε αν τους παρατηρήσετε προσεκτικά . Λίγοι θα γίνουν επαγγελματίες αθλητές ή στρατιωτικοί αξιωματικοί αλλά ακόμα πιο ελάχιστοι θα μείνουν ολοκληρωτικά ανάπηροι από την ασθένεια τους . Έχω δει πολλά περισσότερα παιδιά που υποχρεώθηκαν σε αναπηρία επειδή τους έλεγαν ότι δεν μπορούν να κάνουν διαφορά πράγματα από ότι παιδιά με πραγματική αναπηρία λόγω της ασθένειας τους . Ποτέ δεν θα πρέπει να αποδεχόμαστε να λέγεται σε ένα παιδί με αρθρίτιδα ότι πρέπει να χρησιμοποιεί αναπηρική καρέκλα . Σχεδόν σε κάθε περίπτωση πρέπει να είμαστε σε θέση να διορθώσουμε το πρόβλημα και να τα κάνουμε να περπατήσουν ξανά . Για αυτό το λόγο είναι τόσο σημαντική η εκπαίδευση τόσο των γιατρών όσο και του κοινού . Πρέπει όλοι να γνωρίζουμε ότι τα παιδιά μπορεί να πάσχουν από αρθρίτιδα και πρέπει να διαγνωστούν και να αντιμετωπιστούν σωστά . Και από τη στιγμή που θα γίνει αυτό πρέπει να βεβαιωθούμε ότι θα φτάσουν να αξιοποιήσουν όλο τους το δυναμικό . Πρέπει όλοι να θυμόμαστε να αντιμετωπίζουμε τα παιδιά με αρθρίτιδα κατά τον ίδιο τρόπο με οποιονδήποτε άλλο .Χρειάζονται την ίδια πειθαρχία , τις ίδια ανοχή και τον ίδιο σεβασμό με όλα τα άλλα παιδιά . Η αρθρίτιδα μπορεί να προσβάλει το σώμα αλλά δεν πρέπει ποτέ να της επιτραπεί να προσβάλει το μυαλό.